Wat is ‘de vloek van kennis’ en waarom zijn experts meestal niet geschikt om anderen te trainen op hun kennisgebied? Hoe komt dit? Lees het in dit artikel
Experts
We kennen ze allemaal wel, de hoog geleerden of innovators die ontdekken, uitvinden en vooral dingen bereiken met hun kennis die je je niet kunt voorstellen. Ze ontwikkelen kennis en zijn de wetenschap niet een stapje, maar een sprong voor. Je denkt dan als snel aan de topexperts van deze wereld. Die mensen waarvan we allemaal zeggen: die hebben veel ervaring en zijn de experts op gebied XY of Z. We bewonderen ze allemaal.
Stephen Hawking
Een echt aansprekend voorbeeld is natuurlijk Stephen Hawking. Hij heeft al zoveel ontdekt en beschreven, dat we onze pet voor hem afnemen. Maar we weten ook allemaal dat hij niet de beste man is om ons de kennis bij te brengen. Hij kan dat niet, in meerdere opzichten, onder andere omdat hij lichamelijke beperkingen heeft. Maar subject matter experts (sme’s) zonder die beperkingen zijn over het algemeen ook niet goed in kennis overbrengen. Ze weten teveel en kunnen zich vaak niet meer inleven in de niet-experts onder ons.
Leren in stapjes
Een expert ben je niet zomaar. Daar moet je heel wat voor doen. En het lastige is dat als je eenmaal een expert bent, je vergeten bent hoe je dat geworden bent. Denk eens aan fietsen. Wij Nederlanders zijn daar met totaal wel 17 miljoen mensen erg bekwaam in. We stapten voor het eerst op onze fiets met zijwieltjes toen we klein waren. Dat was al een toer. We leerden hoe we rechtop bleven zitten en hoe we met trappen vooruit komen. Vervolgens gingen de wieltjes eraf en hielp onze vader of moeder ons met onze stabiliteit. We gingen trappen en kwamen vooruit. We gingen vooruit én werden nog steeds stabiel gehouden. Totdat de conditie (of het geduld) van de ouders op was. Toen gingen we vooruit zonder die extra hulp. En zo leerden we fietsen. Weet jij het nog? Ik niet, maar ik zie het continu om me heen gebeuren.
Kennis hebben
Als we nog even kijken naar het voorbeeld: we gingen van onbewust onbekwaam leren fietsen. Dat betekende dat we bewust onbekwaam werden, waarna de fase bewust bekwaam volgde, waarna we zelfs onbewust bekwaam werden. Hoe lastig is het dan nu om je nog te herinneren hoe het was toen je nog helemaal onbewust onbekwaam was. Welke stapjes je nodig had om de kennis eigen te worden. Hoe moeilijk is (als je nooit ouders met kinderen om je heen ziet) je te bedenken wat nodig was om te leren fietsen. En dat is precies wat de vloek bij expert doet: hij of zij weet niet meer hoe je in kleine stapjes begint te werken aan je kennis en ervaring.
“Once we know something, we find it hard to imagine what it’s like not to know it. Our knowledge has ‘cursed us’. And it becomes difficult for us to share our knowledge with others, because we can’t readily re-create our listeners’ state of mind.” Dan and Chip Heath, ‘Made to Stick’
Van novice tot expert
Tom Gram, een L&D consultant, deelt de ontwikkeling tot expert in verschillende stages:
- Novice
- Gevorderde beginner
- Competent
- Bedreven
- Expert
Novices hebben volgens hem expliciete kennis, feiten en informatie, waar ze makkelijk over kunnen praten – know-what. Maar experts hebben meer tacit knowledge (stilzwijgende kennis). De tacit knowledge is alles wat ze geleerde hebben van ervaring, formeel en informeel leren, wat moeilijk te formuleren is – know-how – volgens Tom Gram.
Maakt ‘de vloek’ dat we niet met experts moeten werken?
Nee, dat betekent het zeker niet. Het betekent wel dat we er niet altijd vanuit moeten gaan dat een expert de juiste persoon is om kennis of vaardigheden over te laten brengen. We weten dat veel mensen juist het horen van de kennis uit monde van de expert, maakt dat ze het geloven én willen aannemen. Daarnaast hebben experts status en we gaan als ‘niet-experts’ graag om met mensen van status. Volgende week leggen we je uit hoe je de vloek kunt doorbreken, zodat we met de expert kunnen werken om uiteindelijk te zeggen Let’s Learn!
Geschreven door Helma van den Berg, microlearning expert
Gebruikte literatuur
Curse of knowledge why experts struggle to explain their know how
Heb je dit artikel al gelezen? Alles over wat je moet weten over
Vergeten.
