Geschatte leestijd: 5 minuten

Onlangs overleed een kennis van mij, die ik al enige tijd uit het oog was verloren. Het ging om ‘meester Don’, die op 84-jarige leeftijd na een kort ziekbed was overleden. Don was niet alleen mijn oude meester van de basisschool waar ik op zat. Hij was voor mij gedurende zo’n 8 jaar lang ook een gewaardeerd koorlid. Want bij gebrek aan een jongerenkoor, voegde ik mij als zestienjarige op het volwassen koor. Daar was Don al sinds jaar en dag lid van: hij stond zijn mannetje bij de tenoren, viel in als dirigent waar nodig en stuurde het koor aan bij de gregoriaanse gezangen. Tot aan zijn dood bleef hij -in tegenstelling tot mij- verbonden aan het koor. Ik besloot om de afscheidsviering van Don in de kerk bij te wonen. Gedurende deze kerkdienst ontdekte ik iets bijzonders: ondanks mijn jaren van afwezigheid, pikte ik de rituelen, gebeden en liederen zonder problemen weer op. Zelfs de gregoriaanse gezangen! En dat na zoveel jaren…  

Ik kon het niet laten en bedacht mij: wat maakt hier dat de retentie van al deze zaken zo hoog is dat ik zonder al te veel spieken in het boekje, nagenoeg probleemloos actief mee kon doen aan Don zijn afscheidsviering? Een retentie praktijkervaring en dit zijn mijn persoonlijke bevindingen: 

Retentie praktijkervaring: Jong geleerd, is oud gedaan

Ik kwam al op jonge leeftijd in aanraking met kerkelijke rituelen en gezangen. En hoewel je als klein kind het gregoriaans niet verstaat, ben je wel ontvankelijk voor de klanken die het voortbrengt. Dit voordeel had ik al op het moment dat ik als zestienjarige op het koor ging, waardoor ik de liederen vlot oppikte en geen dissonant tussen de koorleden werd. De omstandigheid van een jong brein zorgde bovendien dat ik eenmaal op het koor veel nieuwe zaken, waaronder het instuderen van bijvoorbeeld een tweede stem binnen het geheel, vrij vlot tot mij nam. Betekent dit dat we na onze studietijd niet meer in staat zijn om te leren? Natuurlijk niet! Maar voor een goede retentie is het voor leren op latere leeftijd wel nodig om de hoeveelheid nieuwe stof te beperken. Zeker als de voorkennis van het onderwerp beperkt is. 

Aanleg, interesse & ervaring

Ben ik volkomen blanco als het om zang en muziek gaat? Nee, dat kan ik niet zeggen. Integendeel. Al sinds ik op beide benen kan staan beweegt mijn lichaam automatisch én in het juiste ritme bij het horen van muziek. Dansen gaat als vanzelf. In mijn jeugd heb ik op muziekles gezeten en leerde ik noten lezen, waarna vele pianolessen volgden. Ik vond het leuk om muziek te maken en samen te zingen. En ook op latere leeftijd kon je mij steevast op de dansvloer vinden als ik de discotheek bezocht. Was deze aanleg en interesse er niet geweest, dan was ik nooit op het koor gegaan natuurlijk. Maar bovenal: zonder deze interesse zou de retentie tijdens de afscheidsviering van Don nooit zo hoog zijn geweest. Dan keek ik wel uit om ‘en plein public’ mee te zingen. En dan had ik de gezangen gelaten voor wat ze waren, bang om uit de toon te vallen. Zo is het ook met Leren: hoe sterker de aanleg, interesse en ervaring van de lerende, hoe sneller de stof opgepikt wordt en hoe beter de retentie bij leren is. 

Rituelen & ingesleten patronen

Ik weet nog dat ik mijn ‘eerste heilige communie’ in de kerk deed. In een door mijn moeder genaaid jurkje van witte broderie met roezeltjes en roze lint, mocht ik voor het eerst ‘ter communie’. Gedurende een aantal weken daarvoor leerde ik wat het ter communie gaan inhield, waar het voor stond en hoe ik het brood en wijn op de juiste manier in ontvangst nam. Na die eerste heilige communie volgden nog vele keren dat ik ‘ter communie’ ging. Bij elke kerkgang om precies te zijn. Zo vaak, dat ondanks dat ik het al lange tijd niet meer gedaan had, ik als een ervaren kerkganger de heilige communie in ontvangst nam tijdens Don zijn afscheid. Het keer op keer herhaalde ritueel van het ter communie gaan zorgde er hiervoor dat de retentie na zo’n lange tijd zo hoog was. En zo is het ook bij leren. Regelmatig herhalen van leerstof, zorgt dat de retentie van leren voor de lerende bij elke herhaling weer toeneemt.

Retentie bij leren verhogen

Zomaar drie oorzaken van mijn hoge retentiewaarde, waarvan ik mij tijdens de afscheidsviering van Don bewust werd. En die ook toe te passen zijn om de retentie bij leren te bevorderen door hierop in te spelen bij de ontwikkeling van je learning. Inspelen op niveau en omstandigheden van de lerende, op zijn aanleg en interesse én de leerstof regelmatig herhalen. Natuurlijk zijn er meer zaken dan deze drie die van invloed zijn op de mate van retentie bij leren. Maar deze persoonlijke ervaring laat wel zien dat het loont om bij het leren in te spelen op zaken die de mate van retentie verhogen. 

Ter nagedachtenis aan mijn meester en mede-koorlid Don. 

Tekst: Olga Helmer, communicatiespecialist Let’s Learn! 
Afbeelding: Andrea Piacquadio

Leer meer!

• Wil je weten hoe Helma denkt over AI inzetten bij het organiseren van de retentie bij leren? Lees dan deze blog van haar.
• Benieuwd hoe een goede Retentie de Transfer bevorderd, en hoe we AI hierbij kunnen inzetten om de retentie tot een hoger levvel te tillen? Lees dan ons interview met Ilona Boomsma: ‘Retentie bij Leren verhogen? Zet Hefbomen & AI in!’.