Estimated reading time: 6 minuten
Leren is van alle leeftijden, maar toch denkt niet iedereen er positief over. Komt dit doordat we verplicht van ons 5e tot 16e jaar moeten leren? Of heeft het met andere zaken te maken? En gaat dit veranderen in de komende generaties? Helma van den Berg verwacht dat de positieve veranderingen die zich de afgelopen 10 jaar binnen het leerdomein hebben voorgedaan zijn vruchten zullen blijven uitwerpen. Steeds meer is er het besef dat leren ook na je 16e min of meer een moeten is als mee wilt kunnen draaien in deze maatschappij. Beetje bij beetje wordt ‘een leven lang leren’ een vanzelfsprekendheid. Maar dan willen we wel dat leren leuk is!
Verplichting geeft weerstand
Tot onze 16e verjaardag moeten we. En soms zelfs tot je 18e als er nog geen startkwalificatie behaald is. We kunnen er niet aan ontkomen: leren is een plicht. De discussie daarover laat ons weer terugdenken aan het 16-jarig zeilmeisje Laura Dekker. Ze kreeg veel media-aandacht toen zij wilde ontkomen aan de leerplicht door de wereld over te zeilen. We zijn het met elkaar eens dat dit niet zomaar kan: leren is een must!
Na onze 18e verjaardag is de verplichting tot het behalen van een startkwalificatie vanuit de wetgever verdwenen. We hoeven dan niet meer van de wetgever te leren, maar verplichten onszelf tot leren vanuit relaties zoals familie, werk of carrière. Want laten we eerlijk zijn: het ‘moeten’ leren is een keuze na je 18e jaar. Als je kiest om niets te doen, is het gevolg voor de meeste mensen bekend: je zult minder bereiken. Sommige mensen leren als ze ouder zijn dan 18 jaar om zodoende stappen in hun carrière te kunnen maken. Leren gebeurt dan niet met plezier, omdat het ook dan weer voelt als een verplichting. De beloning (de mooie baan, werkkring) kan dit compenseren. Maar of dat zo is, hangt vaak ook nog af van onze leerervaring. Was die positief? Hadden we iemand die een rolmodel was op dat gebied? Hebben we een ‘WOW’-moment gehad, waarin we genoten van het leerproces? Allemaal factoren die meespelen in het ‘leuk vinden van leren’.
Leerlekkerland
Leren is leuk, toch? In het grote onderzoek van Teleac, Open Universiteit en Motivaction uit 2008 bleek dat 53% van de volwassenen (doelgroep van dit onderzoek waren volwassenen in Nederland tussen 18 en 65 jaar) dat jaar een cursus of opleiding had gedaan. 47% dus niet!
Op de vraag:
‘Gaat u komend jaar weer een opleiding of cursus doen?’
gaf 48% (van de 53% die een opleiding volgde) JA als antwoord. Dat is dus minder dan het percentage dat in het jaar ervoor leerde. Dat vraagt om uitleg. De redenen die opgegeven werden om géén cursus of opleiding te volgen waren te verdelen in 25% geen geld, 21% te oud (let op, de doelgroep was tussen 18 en 65 jaar oud) en 31% geen tijd. Bijzonder, wetende dat er zoveel om je heen gebeurt en dat leren dé manier is om bij te blijven. Maar zijn dit ook de echte redenen? Zit de echte reden niet in een vorm van weerstand, het hebben van een verkeerde associatie met leren?
Pavlovreactie
De term Pavlovreactie betekent: iemand krijgt een automatische reactie op een vast terugkerende handeling. Als je denkt aan een Pavlovreactie op leren, dan kan zo’n reactie ontstaan als in de vroege jeugd van iemand een leraar of docent de leerling op een nare manier bejegende. De leerling was niet mondig genoeg en kon niets veranderen aan de situatie, omdat de leraar macht had. Een situatie die tegenwoordig minder zal voorkomen, omdat de jongeren van nu veel mondiger zijn en zich gesterkt weten door hun ouders. Dit gaat vast en zeker betekenen dat de nu opgroeiende generaties minder weerstand zullen ontwikkelen tegen leren.
Veranderingen binnen het onderwijs
Inmiddels zijn we ons steeds bewuster van het effect van leren en leerervaringen bij opgroeiende kinderen. We weten dat een slechte ervaring té veel effect heeft op de rest van het leven. De hele formele onderwijswereld wordt verplicht om leren leuk te maken. Slecht gedrag wordt ‘aangepakt’ en dan heb ik het niet over de leerling, maar het gedrag van de leraar en docent.
Ook zijn we ons bewust dat afwisseling in leren maakt dat je het meer mensen het naar de zin maakt. Als bijvoorbeeld leren uit een boek niet bij jou past, maar je wel leert door naar een video te kijken, dan is het prettig dat op steeds meer scholen meerdere varianten van leren aangereikt worden.
Leren is het nieuwe normaal
Leren wordt ook steeds gebruikelijker. We weten met elkaar dat het goed is om te blijven leren, dat je daardoor langer inzetbaar blijft. De omgeving verandert ook steeds sneller en we leren van alles en nog wat om mee te kunnen in die veranderende omgevingsfactoren. Variërend van de bediening van een iPhone tot een nieuwe app of oplossingen om bedreigingen die zich binnen de maatschappij voordoen het hoofd te bieden. Denk daarbij aan de Covid periode, waarin we nieuwe manieren vonden om onze maatschappij en economie ondanks lockdowns toch draaiende te houden. Voor de jongeren die met deze omgeving opgroeien, is het dan ook logischer om een leven lang te blijven leren.
De veranderingen binnen het onderwijs en het feit dat blijven leren steeds gebruikelijker wordt, maakt dat de jongste generaties leren leuker vinden dan de oudere generaties. Er bestaat volgens mij dan ook geen twijfel dat er een steeds groter percentage mensen leren leuk zal vinden.
Leren is leuk toch?
Wat doen we dan in de tussentijd? Hoe gaan we de niet-positieve leerlingen en werkenden meekrijgen in het leren? We gaan de uitdaging met ze aan en proberen ze te besmetten met het leervirus. Dat doen we door met elkaar te blijven werken aan positieve associaties als we het over leren hebben, elkaar proces- of gedragsgerichte feedback te geven om leren positief te maken en vooral door te blijven leren!
Dit is een geüpdate versie van een eerder in september 2014 gepubliceerd blog, geschreven door Helma van den Berg.
Gebruikte literatuur:
Leerlekkerland, Stijlen van leven lang leren in Nederland, 2008, Teleac/NOT, OpenUniversiteit en Motivaction
Afbeelding: Yan Krukau via Pexels.com
Leer meer!
– Let’s Learn! op Learning Technologies 2024!
– Een onboardingstraject kan een goed instrument zijn om nieuwe medewerkers een positieve leerervaring te bieden en daarmee in de leerstand te zetten. Hoe je dat doet kun je terugvinden in de infographic ‘Via onboarding naar de leerstand’.
– Hoe kun je ‘anders’ leren tijdens je vakantie? We geven je hier tips.
– Halfwaardetijd van leren en AI? Wellicht ook interessant om te lezen. Klik hier.
