Het gevaar van een overkill aan nudges

Geschatte leestijd: 6 minuten

Op de een of andere manier ben ik altijd slecht in het maken van keuzes. Dat wil zeggen: als ik op mijn gevoel mag afgaan is er geen probleem. Maar als ik de keuze met mijn hoofd moet maken, dan wordt er gewikt en gewogen tot ik een ons weeg. Om na het maken van die keuze alles nog eens van alle kanten te bekijken om de gemaakte keuze nogmaals te toetsen. Want ja, je zal maar voor het verkeerde kiezen. Wat dat aangaat zou je denken dat ik een groot voorstander ben van nudges. Hoe heerlijk om altijd het juiste zetje in de rug te krijgen, en in de juiste richting ook nog!? Nou, nee. Daar ben ik dus niet altijd blij mee. Op momenten dat ik -hoe goed bedoelt ook- in een bepaalde richting gestuurd wordt, komt er een andere eigenschap van mij bovendrijven. En die heet autonomie. Het is om gek van te worden, maar ik maak graag zelf mijn keuzes. Hoe klein en onbeduidend die keuzes soms ook zijn. Het liefst weloverwogen en goed geïnformeerd. Je begrijpt: ik heb een haat-liefde verhouding met nudges… 

Nudges opvolgen tegen wil en dank 

Zijn nudges slecht dan? Zeker niet! Nudges zijn wat mij betreft prima zolang ze maar niet indruisen tegen wat ik wil. Voorbeeld. De gemeente hier had een proef uitgezet met het minder vaak legen van de grijze Kliko. De container voor overig, gemengd afval. Een kleine groep ging fanatiek aan de slag met afvalscheiding. En jawel, wat bleek: de grijze container hoefde niet om de week, maar kon prima om de vier weken geleegd worden. Aldus geschiedde. Ons gezin (lees ‘ik’) werd met deze maatregel openlijk gedwongen om economisch en verantwoord met ons afval om te gaan. Precies in onze ‘tropenjaren’. Wilde ik dit? Nee. Ik vond het een crime, al zag ik het nut van de maatregel wel in. Ik was dan ook maar wat blij met de halflege container van onze alleenstaande buurvrouw. In haar bak vond mijn weerstand een uitweg. Leverde het ons uiteindelijk iets op? Ja! Gaandeweg pas je je toch aan het systeem aan. En zette ik door. De hoeveelheid restafval in ons huishouden verminderde en ik sloeg aan het consuminderen. Is dit dan -ondanks mijn eerste weerstand- toch een prima voorbeeld van een goed ingezette nudge? Ja, want uiteindelijk is het een win-win situatie geworden voor de gemeente, ons gezin en niet te vergeten het milieu. Weg zelfautonomie. 

Rebels door nudging 

Bovenstaand voorbeeld is van pak hem beet vijftien jaar terug. Inmiddels word ik aan alle kanten ‘genudged’. Een pushbericht van de bank dat er een bericht voor mij klaarstaat, een blikje waar ineens statiegeld op zit, een tijdelijke mega-aanbieding die na het downloaden van dat e-book nog slechts één uur geldig is en noem maar op. Iedereen wil mij in de actiestand hebben. Maar ik tuin er lang niet altijd meer in. Ik heb ‘ze’ wel in de gaten hoor. Zo heb ik nog altijd die link van die mega-aanbieding die slechts één uur geldig zou zijn. En je raad het al: die werkt nog steeds. Waardoor ik niet meer in de aanbieding geloof… Eerlijk gezegd word ik er moe van. En behoorlijk rebels. Voorbeeld? Ja hoor, ook die heb ik. Weer van die goede, oude gemeente. 

Hoe je in de val van nudges trapt 

Sinds jaar en dag leidt een hobbelig fietspad mij naar het centrum. Maar hoera! Het gebied waar het fietspad lag heeft een herinrichting ondergaan. Gevolg: mijn vaste, ingesleten fietsroute is nu bij het voetpad getrokken en ik moet nu via een vervelende haakse bocht het iets verderop gelegen fietspad op. Maar hé, geen nood. Op een rustig voetgangers pad kun je prima fietsen. Tot ik op een kwade dag gedwarsboomd werd door een niet te missen, witgekalkt icoon van een wandelende vrouw met kind. Van schrik gooide ik mijn stuur om, om vervolgens braaf het fietspad te kiezen. Je wordt gewoon ‘genutged’ waar je bij staat! Maar ik trap er dus niet meer in. Rebels word ik ervan. Ik fiets gewoon weer mijn eigen paadje. Een beetje burgerlijke ongehoorzaamheid moet kunnen. 

Gewenst zetje bij het studeren

De enige plek waar ik in mijn leven het toepassen van nudging echt mis, is in het onderwijs. Een half jaar terug zou ik beginnen aan een thuisstudie, met begeleiding op afstand. Ben ik gemotiveerd? Jazéker! Het is een studie die absoluut mijn interesse heeft en mij kennis biedt waarvan ik al langere tijd droom. Zijn er omstandigheden die het voor mij moeilijk maken om aan de slag te gaan en door te zetten? Dat ook. Ik ben weliswaar begonnen, maar ben door familieperikelen van mijn goede voornemens af. Een nudge in de goede richting zou hier zeker op zijn plaats zijn. Een persoonlijk berichtje van mijn coach, een ranking van hoe andere studiegenoten ervoor staan ten opzichte van mij, of gewoon een andere prikkel waardoor ik weer ‘aan’ ga. In een half jaar tijd heb ik slechts één keer een niet motiverend en onpersoonlijk mailtje ontvangen. Sta je eens open voor nudging en kun je het goed gebruiken, heb je dat weer… Die studie zal ik geheel op eigen kracht moeten doen.

Help de lerende met de juiste nudges 

Kort door de bocht word ik dus moe en rebels van nudges. En ervaar ik zelfs een overkill. Totdat ik merk dat ik oprecht behoefte heb aan een duwtje in de goede richting. De balans is heel precair en persoonlijk. Maar mijn studie-ervaring leert mij wel dat er binnen het domein van leren nog een hoop te winnen is met het gericht toepassen van nudging. Want feit is dat nudges heel plezierig en effectief kunnen zijn. Maar het blijft maatwerk. Onderzoek vooraf én gaandeweg het toepassen van nudging biedt uitkomst. Want geen mens is gelijk: een consument heeft immers andere (in mijn geval minder!) behoeftes aan nudges dan een lerende. Doe bijvoorbeeld eens onderzoek naar de momenten waarop lerenden in een dip raken, zodat je weet wanneer je ze met een nudge kunt prikkelen. Of naar hoe je kunt signaleren dat de lerende wat extra aandacht nodig heeft om door te zetten. Met de uitkomst van je onderzoek kun je er dan op vertrouwen dat jouw nudges gewenst zijn. Én precies op tijd worden aangeboden. Zodat ze precies dan het zetje in de rug krijgen dat ze nodig hebben om weer actief aan het leren slaan. Zonder dat je lerende er moe of rebels van wordt.

Tekst: Olga Helmer
Afbeelding: David Garrisons

Leer meer!

• Wil je weten hoe je voor je learning een keuze maakt uit de 127 beschikbare nudges? Laat je niet gek maken en check de Infographic ‘Don’t go nuts’.
• Let’s Learn! ging met Julia Hindriksen van Nudgers in gesprek over Nudging en nudges. Lees het uitgewerkte interview in het artikel ‘Nudging moet een win-win situatie zijn’.