Ken je dat gevoel? Heb je jarenlang iets gedaan volgens een bepaald patroon, moet het ineens anders. Even afgezien of het je eigen keuze is of niet: zie iets wat je in het verleden hebt geleerd maar eens af te leren. Dat is echt een hele opgave. Je computer kun je makkelijk resetten: ctrl+alt+delete. Maar je brein niet. Dit komt door de manier waarop je hersenen werken: alles wat je hersenen leren worden als het ware ‘paadjes’ in je brein. Paadjes en wegen die je niet zo makkelijk kunt negeren.

Een heel bos aan hersencellen

16 miljard hersencellen oftewel neuronen. Die zitten allemaal in je brein, verspreid over de linker- en de rechterhersenhelft. Eén zo’n hersencel is te vergelijken met een boom. Het is een stam met wortels (het axon) en aan die stam zitten takken (de dendrieten). Informatie die door de takken opgepikt wordt, wordt vervolgens via de stam met wortels doorgegeven aan andere cellen. Op deze manier communiceren de cellen met elkaar. En bij die communicatie zijn wel duizenden hersencellen betrokken: een heel bos. Op deze manier krijg je een enorm netwerk van neuronen die elkaar boodschappen doorgeven.

Leren is bospaadjes aanleggen

Als je iets nieuws leert leggen hersencellen die daarvoor niet of nauwelijks contact met elkaar hadden verbindingen aan. Dit brengt een eerste kleine verandering teweeg in de cellen. Maar hoe vaker die verbindingen daarna gebruikt worden door het nieuw geleerde toe te passen, hoe meer die cellen uiteindelijk veranderen. De takken van de cel krijgen meer uitlopers. Het geleerde wordt verankerd in de boomstam en zijn wortels. De boom groeit zichtbaar uit tot een groot en stevig exemplaar. De hersencellen vangen de signalen sneller en makkelijker op en geven deze even zo gemakkelijk en snel weer door. Ze hebben immers steeds vaker contact met elkaar en hun band is steeds sterker geworden. Waar dat wat je nieuw leerde eerst nog moeilijk was, is het een stuk makkelijker geworden. Er zijn in je brein duidelijke bospaden en -paadjes aangelegd om het geleerde snel in de praktijk te kunnen brengen.

Platgetreden paadjes: niet zomaar weg te poetsen

Een pad dat eenmaal is aangelegd en in gebruik genomen is, is moeilijk te negeren. Je leerde het pad kennen, je ging het gebruiken en weet het pad nu te vinden als je het nodig hebt. Ook ben je er al zo vaak overheen gegaan, dat het inmiddels platgetreden en uitgesleten is. Je kent elke hobbel en weet waar je tijdwinst kan halen of extra op moet letten. Je weet waar je aan toe bent. Uiteraard weet je ook dat er vele wegen naar Rome leiden, maar de weg die je op je duimpje kent kost jou het minste energie. En waar een snelweg als dat nodig is simpelweg afgesloten wordt voor verkeer, hebben wij in ons hoofd geen ‘Rijkswaterstaat’ die alles even voor je inregelt. Dus op het moment dat iets anders moet, zal je aan de bak moeten om het geijkte pad te negeren en vergeten.

Oogkleppen op, nieuwe paden bewandelen

Iets ontleren of afleren kost dus moeite. Veel moeite. En als iets veel moeite kost, is het belangrijk dat je echt gemotiveerd bent. Overtuigd dat het beter is een andere weg te bewandelen. Je zult jezelf moeten voorhouden dat je het echt wilt. En je oogkleppen opzetten. Want die snelweg, die lonkt. Terwijl jij dat moeilijke pad begint te vormen en bewandelen, hoor je als het ware de auto’s over de snelweg denderen. En jij maar ploegen door dat nieuwe paadje. Maar als je weet vol te houden, kan het zomaar zijn dat je nieuwe pad gaandeweg een 4-baans snelweg wordt. En die 2-baans weg die je eerder gebruikte, is dan ineens een stuk minder aantrekkelijk. Dus al is je brein niet te resetten, je kunt door ‘overschrijven’ het eerder geleerde wel naar de achtergrond plaatsen en vervangen door iets nieuws. En het leuke hieraan? Mocht onverhoopt die nieuwe 4-baans weg afgesloten zijn, dan weet jij die 2-baans weg nog te vinden!

Tekst: Olga Helmer, communicatiespecialist Let’s Learn!

Inspiratiebron: https://tleerlab.nl/tips/leren-hoe-werkt-dat-eigenlijk
Meer lezen over ontleren? Hier is de infographic met goede uitleg én het interview met Mariëtte Geenen over Ontleren.